In het Stadhuis in Almere vond op woensdagavond 17 april een Vrijheidsdialoog plaats. Het doel van de avond was om te beseffen dat vrijheid niet voor iedereen vanzelfsprekend is. Om dit besef over te brengen kwamen er zes mensen aan het woord met elk hun eigen verhaal over situaties waaruit ze moesten vluchten om zichzelf in veiligheid te kunnen brengen.
Het waren zowel mensen die moesten vluchten voor de oorlog, als landgenoten die niet volledig zichzelf kunnen zijn omdat zij dan gevaar lopen. Want voor sommige mensen is hun vrijheid nog steeds beperkt, zelfs tot op de dag van vandaag. Na elk verhaal werd er nagepraat met Harm Goossens, algemeen directeur van het Nederlandse Rode Kruis, en Jerzy Soetekouw, algemeen directeur van Humanitas Nederland.
‘Het is belangrijk dit te koesteren’
Shira Waage is voorzitter van het 4/5 Mei Comité en opende de avond. “We stellen ons de vraag: voel je je vrij en veilig? Zo niet, wat kunnen wij daar met elkaar aan doen?”. Ook wethouder Maaike Veeningen benadrukte dit besef: “Het is goed om erbij stil te staan, want op veel plekken is de vrijheid er niet”. Ook zij vindt het belangrijk dat mensen zich veilig voelen, ondanks dat dit niet overal zeker is.
Ulysse Ellian, Tweede Kamerlid van de VVD, begon de avond met zijn eigen verhaal en benadrukt blij te zijn om hier aanwezig te kunnen zijn. “Ik voel mij veilig, maar dat ben ik niet”, zegt Ellian. Dit komt volgens hem door zijn huidige situatie, maar ook door zijn achtergrond: “Mijn vader is uit Iran gevlucht, omdat het daar niet meer veilig was”.

Ellian wordt al twee jaar beveiligd vanwege bedreigingen, waardoor hij niet meer zomaar naar buiten kan. Volgens hem illustreert zijn verhaal hoe snel veiligheid kan veranderen. “Vrijheid kan omslaan in iets lelijks, het is belangrijk om dit te koesteren. Dit was een moment waarop ik me realiseerde dat vrijheid een relatief begrip is”.
‘Het is heel veel’
Na Ellian delen andere sprekers hun verhaal om mensen opnieuw bewust te maken dat vrijheid niet voor iedereen vanzelfsprekend is. Leeroy begint: Hij is een transman, maar wordt niet erkend als man.
Hij wordt gediscrimineerd, in elkaar geslagen en heeft te maken met haatberichten en doodsbedreigingen. “Ik sluit me thuis op en durf niet naar buiten”, zegt hij. Leeroy is vijf vrienden in een soortgelijke situatie verloren aan zelfmoord: “Het is heel veel. Mijn vrijheid is dat ik me geïsoleerd voel en niet mezelf kan zijn”. Leeroy hoopt dat politie en politiek beter gaan optreden, zodat hij en andere zich vrij en veiliger voelen.
Vluchten uit je land van herkomst
Rony Rasho komt uit Syrië, waar hij is opgegroeid. Hij is in 2011 gevlucht naar Irak toen de oorlog uitbrak in Syrië. Daar wilde hij mensen helpen: “Dat gaf mij een goed gevoel.” In 2020 kwam Rony naar Nederland: “In Nederland was het echt anders, een ander leven, een andere taal. Hij voelt zich hier nu wel veilig.
Ook Filmon Tesfalem moest vluchten uit het land waar hij is opgegroeid, namelijk Eritrea. Hij is nu 11 maanden in Nederland en vluchtte om twee redenen. Ten eerste wilde hij weg uit Eritrea omdat hij, tegen zijn zin, met zijn studie moest stoppen om het leger in te gaan. In Eritrea krijgen dienstplichtigen te maken met zware omstandigheden, zoals een gebrek aan basisvoorzieningen en zeer ernstige lijfstraffen. Officieel duurt de dienstplicht achttien maanden, maar het kan in de praktijk oplopen tot meer dan tien jaar.
Daarnaast voelde hij zich niet vrij in Eritrea, door gebreken in vrijheden zoals vrijheid van meningsuiting of keuzevrijheid. “Als vrijheid je wordt ontnomen, leef je liever met niets, dan toe te staan dat je als slaaf van de onderdrukker wordt behandeld,” zegt hij, “Ik ging weg vanwege een gebrek aan fundamentele menselijke vrijheid”. In Nederland voelt hij zich wel vrij.
Geen zekerheid
Anna Motsak is gevlucht uit Oekraïne met haar zoon en kat. Dit is haar tweede keer in Nederland, aangezien zij van 2019 tot 2021 een vriend had in Nederland. Nu is Anna terug als vluchteling. Haar reis naar Nederland duurde vijf dagen. “In Nederland was het een andere realiteit. Ik voel me veilig, maar niet 100%”. Dit komt omdat het nog niet zeker is of haar verblijf verlengd wordt.
Sjako van Schaik vertelt over Saïd Zankou. Hij was homoseksueel en besefte al snel dat hij anders was dan anderen. Saïd was van Marokkaanse afkomst en werd in zijn traditionele Marokkaanse familie gezien als ‘ziek’. Hij werd vaak mishandeld op straat en op school, en door harde klappen tegen zijn hoofd ontwikkelde hij een ernstige vorm van epilepsie. Op 17 mei 2020 overleed Saïd aan de gevolgen van epilepsie. “Voor zijn familie was zijn ziekte voorbij,” zegt Sjako, “Het laat zien waarmee jonge homo’s te maken krijgen als zij door hun familie en omgeving worden afgewezen”.

Afsluiting
Aan het einde van het verhaal van Saïd was er een minuut stilte om te beseffen wat wij kunnen doen om meer mensen zich veilig te laten voelen, maar ook om te beseffen hoe veilig wij het hier in Nederland hebben. Suzanne van de Laar, D66 Almere, vond dit moment ook extra speciaal: “Het is een emotioneel moment om stil te staan bij de mensen waarvan je denkt dat het goed gaat”.
“Als we het samen doen, wint de vrijheid,” zegt Van de Laar. Na alle verhalen wordt er nog nagepraat. Sommige mensen in het publiek laten weten zich nog niet volledig veilig te voelen. Volgens Goossens is er nog veel te doen rondom veiligheid: “Laten we soms een kop koffie drinken en blijven praten.”
Soetekouw: “Al deze verhalen laten zien hoe belangrijk vrijheid is maar ook hoe ongewoon het is. Het laat zien dat vrijheid echt relatief is”.
Wat een mooi artikel je hebt het goed verwoord
Is er ook een videoregistratie van de Vrijheidsdialoog op 1Almere TV te zien?
Hi Frans. Wij hebben hier geen videoregistratie van gemaakt.