De zesde dag van de verhoren rond de Floriade zijn begonnen met Martijn Rengelink, voormalig concern- en procesregisseur Floriade bij de gemeente Almere. Tussen 2019 en 2022 was hij verantwoordelijk voor de afstemming tussen de gemeente, Floriade BV en projectontwikkelaar Weerwater CV. Hoewel het evenement in de ogen van velen een financieel debacle was, benadrukt Rengelink ook de positieve aspecten van het project.
Sinds 2004 vervulde Rengelink diverse management- en directiefuncties binnen de gemeente Almere. Als directeur van de afdeling ‘Aantrekkelijke Stad en Mobiliteit’ viel ook de Floriade onder zijn verantwoordelijkheid. In zijn rol als procesregisseur coördineerde hij de samenwerking tussen de gemeente, de Floriade BV en projectontwikkelaar Weerwater CV. Zijn belangrijkste taak was ervoor zorgen dat alle betrokken partijen op één lijn zaten, onverwachte problemen voorkomen en zowel de voortgang van de tuinbouwtentoonstelling als de ontwikkeling van de woonwijk bewaken. Eind 2022 verliet Rengelink de gemeente Almere en startte hij als zelfstandig adviseur en interim-professional.
Grote ambities
Toen Rengelink het project in 2019 overnam, lag de nadruk op de zogenoemde “Legacy-fase”: wat moest er met het gebied gebeuren na de tentoonstelling? “Je wordt ook helemaal opgeslokt door de werkelijkheid van het evenement. En moet de effecten van corona niet onderschatten.”
De Floriade begon met grote ambities, waaronder de bouw van permanent vastgoed, zoals showcasewoningen en een hotel. Maar al snel bleek dat de plannen lastig te realiseren waren. Landen die deelnamen aan de expo besloten te laat over hun paviljoens, waardoor de bouw niet meer haalbaar was. Bovendien konden partijen zoals Amvest en de Floriade BV het niet eens worden over wie de financiële risico’s zou dragen.
Miljoenentegenvallers
De kostenoverschrijdingen stapelden zich op, met een eindtotaal van 103 miljoen euro. Dit was aanzienlijk meer dan de begrote 17 miljoen. Vooral de tijdelijke terreininrichting bleek veel duurder dan gepland. Volgens Rengelink waren de financiële problemen deels te wijten aan de coronacrisis en tegenvallende sponsorinkomsten. Ook het tijdelijk aanpassen van het terrein voor de tentoonstelling kostte onverwachts miljoenen extra.
“Het is natuurlijk vreselijk dat de Floriade de stad zoveel meer heeft gekost,” geeft Rengelink toe. Ondanks de uitdagingen ziet Rengelink ook positieve kanten aan het project. Hij gelooft dat de Floriade op de lange termijn bijdraagt aan de ontwikkeling van Almere. Volgens hem kun je er wel 2.000 woningen neerzetten en daarmee de kosten terugverdienen.
Negatieve publiciteit
De coronapandemie bracht extra problemen. Het bezoekersaantal bleef ver achter bij de verwachtingen. Eind april 2022, kort na de opening, werd Rengelink tijdens zijn vakantie gebeld door directeur Hans Bakker met de boodschap dat de aantallen tegenvielen. Pas in juni werd duidelijk dat de prognose van twee miljoen bezoekers niet haalbaar was. Uiteindelijk zijn er maar 230.000 bezoekers op de Floriade afgekomen.
De bezoekersaantallen werden later met de gemeente gedeeld omdat lagere cijfers tot negatieve publiciteit zouden leiden, met de kans dat er helemaal geen bezoekers meer zouden komen. “Als de Floriade ‘flopiade’ wordt genoemd, dan verwacht je toch ook niet dat het aantrekt.”
Moeizame samenwerking
Rengelink omschrijft zijn rol als procesregisseur als uitdagend. Hij moest ervoor zorgen dat partijen zoals Amvest, Floriade BV en de gemeente samenwerkten. Maar dit verliep niet altijd soepel. Er waren verschillen van inzicht, vooral over de ontwikkeling van het terrein na de expo. “Er is zelfs mediation geweest, maar het is niet gelukt er uit te komen.”
Ook de rol van de gemeenteraad maakte het werk ingewikkeld. De toon in het debat hielp niet, vooral bij het vinden van sponsors en later bij de bezoekersaantallen. De negatieve publiciteit heeft zelfs invloed gehad op de bezoekersaantallen, die daardoor 10 procent lager uitvielen. Volgens Rengelink heeft het dossier Floriade de raad afgehouden van andere belangrijke dingen in de stad.
Verbazing
Rengelink uitte in de afsluiting zijn verbazing over het feit dat het Rijk, de provincie en raadsleden niet openbaar worden verhoord in de Floriade-commissie. Hoewel hij niet weet welke gesprekken er achter de schermen zijn gevoerd, vindt hij dat het beeld naar buiten toe zonder deze verhoren incompleet blijft. Volgens Rengelink had het meenemen van vertegenwoordigers van andere overheden bij kunnen dragen aan een nog evenwichtiger en vollediger rapport.