Met nog zo’n 2 jaar te gaan voor de volgende gemeenteraadsverkiezing, heeft de coalitie haar meerderheid in de raad verloren met het vertrek van wethouder Roelie Bosch uit het bestuur en de ChristenUnie uit de coalitie. Helemaal verrassend is het niet; de twijfel over haar politieke aansturing van wethouder Bosch op de jeugdzorg nam al toe.
Wachtlijsten en tekorten groeiden het afgelopen jaar en een duidelijke visie op jeugdzorg wordt gemist. Het beroep op jeugdzorg blijft maar stijgen en de kosten zijn in 3 jaar met bijna 30 miljoen gestegen naar 104 miljoen euro. In Almere zaten in het eerste halfjaar 2023 in totaal 5630 jongeren tot 23 jaar in de jeugdzorg.
Hoofdpijndossier
De jeugdzorg is al sinds 2015 in veel gemeenten een hoofdpijndossier toen deze taak van het rijk met een forse bezuiniging naar de gemeente overging. Toch zijn er ook gemeenten die inmiddels meer grip hebben op wachtlijsten en oplopende kosten. De organisatie van de jeugdzorg in Nederland kreeg van de Algemene Rekenkamer vorig jaar een vernietigend oordeel in het rapport “Georganiseerde Onmacht”. Daarop volgde een landelijk akkoord tussen Rijk, zorgaanbieders en gemeenten waarin is afgesproken dat er de komende jaren minder op de jeugdzorg wordt gekort.
De breuk van de CU met de coalitie is wel opmerkelijk, men had ook kunnen volstaan met een wethouderswissel, maar achter het vertrek van de eigen wethouder schuilt een inhoudelijk conflict over het jeugdzorgbeleid. Het overgrote deel van de extra bezuinigingen moet volgens de andere coalitiepartijen uit de jeugdzorg komen. De vraag is hoe realistisch dat is, met alsmaar oplopende tekorten en de gemeente die een beroep op de jeugdzorg niet mag weigeren.
De bestuurscrisis komt op een moment dat de brede coalitie van SP tot VVD met extra bezuinigingen voor haar eerste grote test staat. Veel plannen uit het coalitieakkoord staan nog in de koelkast door gebrek aan middelen. Met minder inkomsten en stijgende tekorten lopen de politieke spanningen in het stadhuis verder op.
Hoe gaat het proces nu verder?
Terug naar u als kiezer kan de gemeenteraad niet. Anders dan in ons parlement kan de gemeenteraad geen nieuwe verkiezingen uitschrijven als de zittende coalitie haar meerderheid verliest. Het is nu aan de raad en de overgebleven 6 coalitiepartijen om een uitweg uit deze situatie te zoeken.
De eerste optie is een reparatiepoging om te zien of de politieke verschillen nog te overbruggen zijn. De tweede optie is een nieuwe meerderheid zoeken in de gemeenteraad. Om de twee zetels van de CU te compenseren komen getalsmatig Forum, BIJ1, GL, PvdA, 50Plus en de PVV in beeld. Forum en de PVV stuiten op principiële bezwaren bij de meeste coalitiepartijen. PvdA/GL zullen samen optrekken. Zij zullen bijstelling van het moeizaam tot stand gekomen coalitieakkoord willen. Dat ziet het linkse deel van de coalitie van SP en PvdD misschien wel zitten maar de VVD niet. Met 7 zetels worden PvdA/GL samen dan binnen de coalitie ook groter dan de VVD. Dat geeft spanningen. Blijven over 50Plus en BIJ1. Twee fracties met nogal wat partijturbulentie.
Er is nog een derde zeer waarschijnlijke optie om de nog resterende 2 jaar als minderheidscoalitie door te gaan. Dat komt vaker in gemeenten voor als onderweg een coalitie scheurt. Het vraagt wel meer overleg met niet-coalitiepartijen in de raad, maar in het coalitieakkoord was al het plan opgenomen om de raad meer bij de besluitvorming te betrekken. Bij een minderheidscoalitie is dat geen wens maar noodzaak.
Aanstaande dinsdagavond bespreekt de raad de ontstane situatie in een ingelaste raadsbijeenkomst.